Met temperaturen van rond het vriespunt en zelfs daaronder lijkt de winter nu toch echt te zijn aangebroken. Dan rijst ook altijd weer de vraag, hoe om te gaan met de tennisbanen? Kan er nu wel of niet gespeeld worden en wat kunnen we er wel of niet aan doen? Er bestaan bij verenigingen nog wel eens wat misverstanden over de bespeelbaarheid van tennisbanen tijdens diverse winterse omstandigheden. In dit artikel bespreken we de effecten op de meest voorkomende baansoorten.

Opdooi
Opdooi is de grootste vijand van tennisbanen in de winter. Veel tennisbanen in Nederland zijn aangelegd op een fundatie van lava. Als water in de lavafundatie bevriest, neemt de dichtheid af en het volume sterk toe. Gevolg is dat de lavakorrels letterlijk omhoog komen. De fundatie zet als het ware uit. Als het bevroren water in de fundatie vervolgens gaat smelten, is er sprake van zogenoemde opdooi. De uitgezette massa verliest zijn stabiliteit. Het water dient op een natuurlijke wijze weer terug te zakken in de originele staat. Is er nog deels vorst aanwezig in de lavalaag, dan zullen bij betreding en bespeling van de tennisbanen de lavakorrels worden weggedrukt. Dit is vergelijkbaar met voetstappen in het zand. Het gevaar om de banen te snel in gebruik te willen nemen, loert vooral bij de kunstgrassystemen, omdat het fenomeen opdooi minder goed zichtbaar is dan bijvoorbeeld op gravel. Aan het oppervlak kun je het niet zien, waardoor het idee kan bestaan dat de banen probleemloos bespeelbaar zijn. Bespeling kan in dat geval onder meer leiden tot kleine kuiltjes in de baan die een negatief effect hebben op het balstuitgedrag. Bij gravel zijn de gevolgen van opdooi veel duidelijker zichtbaar. De toplaag wordt zichtbaar papperig. Om te kunnen spelen op gravel na opdooi dient de baan eerst te worden gewalst. Ook voor kunstgrassystemen kan het verstandig zijn na opdooi licht te walsen. Vanwege de slecht zichtbare effecten van opdooi, is het vooral bij kunstgrassystemen goed de bespeelbaarheid te controleren. Als de lavafundatie nog niet in zijn geheel is teruggezakt, merk je bij betreding van de baan dat de kunstgrasmat licht wordt ingedrukt. Alsof er lucht zit tussen de mat en de fundatie. Hoor je tijdens het lopen een hol geluid, dan zijn de banen nog niet bespeelbaar. De stuit van een bal kan overigens ook zekerheid bieden. Een vallende bal op een baan met opdooi zal nauwelijks opstuiten.

Vorst en sneeuw
En dan zijn er natuurlijk de meer zichtbare effecten van winterweer zoals vorst en sneeuw. Indien er sneeuw op de banen ligt, is het zowel op gravel als op zand ingestrooid kunstgras niet verstandig dit zomaar weg te schuiven. Bij zandkunstgras en rood zand ingestrooid kunstgras kunnen de kunststof vezels beschadigen en wordt met de sneeuw ook veel instrooimateriaal verwijderd. Dit beïnvloedt de speeleigenschappen en wellicht zelfs de levensduur van de banen. Een afdekzeil is overigens een prima remedie bij sneeuwval, waar bovendien geen technische bezwaren aan kleven. Bij vorst zijn alle baantypen in principe bespeelbaar. Je kunt geen directe schade aanbrengen aan de toplaag. Het ligt voor de hand dat banen bij vorst wel harder en gladder zijn, met alle nadelen en risico’s van dien. Ook dan dien je als vereniging een zorgvuldige afweging te maken alvorens de banen vrij te geven.